ΠΕΡΙ ΑΛΛΑΓΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ… ΔΑΙΜΟΝΙΩΝ

«Φίλους αλλάζεις, και μάλιστα εύκολα. Φύλο αλλάζεις. Δύσκολα, αλλά με λίγη θέληση γίνεται. Πατρίδα, θρησκεία, κόμμα, όλα τα αλλάζεις. Γυναίκα αλλάζεις. Πανεύκολο. Ομάδα δεν αλλάζεις, όπως δεν αλλάζεις τη μάνα σου. Ό,τι και να ΄ναι: στρίγκλα, μητριά, χαμένη και πουλημένη...».

Την ξακουστή αυτή «φιλοσοφική» άποψη, που ταξιδεύει χρόνια σε ποικίλες παραλλαγές στα πέρατα της οικουμένης, κατέγραψε κάποια στιγμή ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης, ομότιμος καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέας, προκειμένου να καταδείξει αφενός μεν την ιερή πίστη των μυημένων ποδοσφαιρόφιλων στην Ομάδα τους, αφετέρου το αποτρόπαιο και μιαρό βάραθρο της ποδοσφαιρικής αλλαξοπιστίας. Μεγάλες αλήθειες, που δεν αλλάζουν για όλους ανεξαιρέτως τους λάτρεις της στρογγυλής θεάς. Ακόμη και για 'κείνους τους «αναξιοπαθούντες» που ανήκουν στις κατατρεγμένες και στερημένες φυλές των «Βάζελων», των «Γύφτων», των «Χανουμιών», των «Γραιών», των «Πανθήρων», των «Όφεων», των «Σκωλήκων» κ.α. «ασπονδύλων», ή τους ιδιαίτερα απαιτητικούς —λόγω «υπερ-κούπωσης»—  ομοϊδεάτες μου, της αχώνευτης και μισητής φυλής των «Γαύρων».

Υπερβολές; Ίσως. Ίσως όμως και όχι, αν σκεφτούμε ότι όλα, μα όλα, αλλάζουν τριγύρω μας. Τα «οικεία» εξαφανίζονται και τα «προχωρημένα» καταντούν ταχύτατα «παρωχημένα». Ευτυχώς ή δυστυχώς τίποτα δεν είναι μόνιμο. Αλλάζουν οι καιροί, αλλάζουν οι συνθήκες, αλλάζουν τα δεδομένα. Μαζί τους, θέλοντας και μη, αλλάζουν οι βεβαιότητές μας, οι απόψεις μας, οι ιδέες μας, τα οράματά μας, οι προτεραιότητες μας, οι επιθυμίες μας, τα «θέλω» μας, τα «πρέπει» μας, τα σημεία αναφοράς μας, οι συνηθισμένες συμπεριφορές μας κ.α. Μερικές φορές και κάποιες αξίες μας. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι «στη φύση δεν επιβιώνουν τα δυνατότερα είδη, ούτε τα ευφυέστερα, αλλά εκείνα τα οποία προσαρμόζονται καλύτερα στην αλλαγή» (Charles Darwin).

Τόσο οι προσωπικές, όσο και οι συλλογικές αλλαγές μπορεί να μας ξεβολεύουν, να απαιτούν κόπο και προσπάθεια, αλλά δεν είναι απαραίτητα αρνητικές, ούτε προκαταβολικά κατακριτέες, όπως στις σπάνιες περιπτώσεις της ποδοσφαιρικής αλλαξοπιστίας. Ενέχουν ρίσκο, αλλά μας πάνε ένα βήμα παραπέρα στο μονοπάτι της ζωής μας, που συνήθως δεν είναι ευθεία. Αρκεί να ξέρουμε καλά ποιοι είμαστε και που θέλουμε να πάμε. Ξεκάθαρα, έντιμα και υπεύθυνα. Χωρίς να κάνουμε «γαργάρα» τις υποσχέσεις μας, αλλάζοντας αφελώς ή ιδιοτελώς θέσεις και διαδρομές σαν τα πουκάμισα, χωρίς να «γλύφουμε εκεί που φτύναμε», χωρίς θεαματικές «κωλοτούμπες» και επικές «αλλαξοκωλιές», όπως κάποιοι οπορτουνιστές πολιτικάντηδες.

Το μεγαλύτερο ίσως «συστημικό» πρόβλημα, εδώ, στο «γωνιακότερο» οικόπεδο της Ευρώπης, είναι ότι από την εποχή που «… όλα τάσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά», δύσκολα δημιουργείται η αίσθηση της αναγκαιότητας και η ξεκάθαρη βούληση για αλλαγές στις κατεστημένες αρνητικές ατομικές & συλλογικές νοοτροπίες. Νοοτροπίες άρρωστες, επιζήμιες, που μας ταλαιπωρούν, αλλά και μας… απενοχοποιούν όταν γενικεύονται αφηρημένα. Ίσως φταίει η μακροχρόνια σκλαβιά μας, οι πόλεμοι, οι δικτατορίες, οι πολιτικοί, ο καταναλωτισμός, τα «διαπλεκόμενα», η «δικαιοσύνη», η κρίση, οι ξένοι, τα Μ.Μ.Ε., η… «παράγκα», τα… «λόγια του παπά». Ίσως φταίνε τα φεγγάρια, ίσως πάλι φταίμε και ‘μεις, που παρότι γεννηθήκαμε ελεύθεροι, καταντήσαμε αλυσοδεμένοι με τις χειροπέδες των πελατειακών σχέσεων, της ανομίας, της διαφθοράς, της κακοδιαχείρισης, του νεποτισμού, του κομματισμού, των συντεχνιών, του λαϊκισμού, του τοπικισμού κ.α., γιατί δεν κάναμε την αυτοκριτική μας, δεν διορθώσαμε τα λάθη μας και τελικά δεν καταφέραμε να εναρμονίσουμε το ατομικό με το κοινωνικό συμφέρον.

Ακόμη και σήμερα μέσα στη βαθιά οικονομικο-κοινωνική κρίση οι κατεστημένες προσωπικές & συλλογικές αντιλήψεις, πεποιθήσεις & συμπεριφορές δεν μας επιτρέπουν να συνυπάρχουμε αρμονικά, γιατί οι… «άλλοι», οι «εκλεκτοί», οι «ναι μεν, αλλά(δες)», που έχουν πάντα «δίκιο»:

• Ενδιαφέρονται για το κοινό συμφέρον, αλλά αμύνονται σθεναρά περί… πάρτης (ξέρεις ποιος είμαι εγώ, ρε;),
• Φορο-διαφεύγουν, φορο-κλέβουν & εξαπατούν τον κοσμάκη, αλλά απαιτούν υψηλής ποιότητας δημόσιες υπηρεσίες Υγείας, Εκπαίδευσης, Πολιτισμού,  Αθλητισμού κ.λπ,
• Πλαστογραφούν πτυχία & αργομισθούν μακαρίως σε βάρος των ανέργων, αλλά ανταμείβονται στοργικά & κόπτονται δεόντως για την ανεργία,
• Δωροδοκούν, δωροδοκούνται, τα ρυθμίζουν όλα με τα «κονέ», αλλά σιχαίνονται τις μεροληψίες, τα ρουσφέτια & τα μπαξίσια,
• Τα περιμένουν όλα από το κράτος & την τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά δεν είναι ούτε τζαμπατζήδες, ούτε κρατιστές,
• Κτίζουν αβέρτα-κουβέρτα αυθαίρετα, αλλά αγαπούν με πάθος την όμορφη πατρίδα μας,
• Οδηγούν εγκληματικά επιθετικά και παρκάρουν σε ράμπες, πεζοδρόμια & διαβάσεις, αλλά αγανακτούν, ως πεζοί, για τα καταπατημένα τους δικαιώματα,
• Λατρεύουν & φροντίζουν τα ζώα περισσότερο κι από τους ανθρώπους, αλλά εγκαταλείπουν στο δρόμο τα κατοικίδια τους όταν τα βαρεθούν,
• Πετούν τα σκουπίδια τους όπου τους βολεύει (δε βαριέσαι, αδελφέ), αλλά είναι φανατικοί υπέρ της ανακύκλωσης,
• Συμφωνούν με την τήρηση αυστηρής σειράς προτεραιότητας στις «ουρές» αναμονής, αλλά με την πρώτη ευκαιρία αποφεύγουν το… ξεροστάλιασμα («μάγκες» γαρ),
• Ως... socially correct[sic] εναντιώνονται δημοσίως στη βία & τον εκφοβισμό, αλλά μέσα στο σπίτι χτυπάνε σαν… άντρες,
• Κατακρίνουν πρόσφυγες & μετανάστες, αλλά τιμούν με περηφάνια τους παππούδες τους που ακολούθησαν παρόμοιες διαδρομές,
• Κακολογούν, κουτσομπολεύουν σαν Κατίνες & καταπίνουν… καρφίτσες με τις επιτυχίες των διπλανών, αλλά δεν είναι ούτε ζηλόφθονες, ούτε μοχθηροί με τις χαριτωμένες… κατσίκες των γειτόνων,
• Είναι παθολογικά καχύποπτοι και αρνητικά προκατειλημμένοι με κάθε «νέο» ή «διαφορετικό», αλλά παραείναι ευκολόπιστοι σε ότι τους συμφέρει, ακόμη κι αν αυτό οδηγεί σε καταστροφικά αδιέξοδα κ.α.

τέτοια αντιφατικά, καθημερινά, θλιβερά, συνειδητά ή ασυνείδητα απωθημένα από τα βάθη «της καθ’ ημάς ανατολής», που υπονομεύουν συστηματικά κάθε (σοβαρό ή μη) εθνικό σχέδιο της χώρας μας.

Χωρίς επαναστατική αλλαγή νοοτροπίας της κοινωνίας των «άλλων», δύσκολα θα αναστρέψουμε τη σημερινή παρακμιακή κατάσταση. Και εάν ακόμη τη σκαπουλάρουμε προσωρινά από την οικονομική διάσταση της κρίσης, το πιο πιθανό είναι να ξανακυλήσουμε κάποια άλλη στιγμή χειρότερα. Για να… «γυρίσουμε το ματς» πρέπει πρώτα να αλλάξουν εκατομμύρια μυαλά και συνακόλουθα εκατομμύρια συμπεριφορές, που καταδυναστεύουν τη ζωή μας. Κι όλα αυτά δεν αλλάζουν με ευχολόγια ή μαγικές συνταγές, ούτε με Νόμους ή Προεδρικά Διατάγματα. Αλλάζουν με την παιδεία. Εκ παιδείας άρξασθαι, γιατί παιδεία δεν είναι μόνο πτυχία και ακαδημαϊκές γνώσεις, αλλά πρωτίστως ηθική νοημοσύνη. Όχι με θεωρίες & αφηγήματα, που εύκολα συμφωνούμε όλοι. Με όραμα, σχέδιο και χειροπιαστές δράσεις. Αρχής γενομένης (ή μάλλον γενησομένης) με την άμεση ένταξη στα σχολικά προγράμματα (από το Νηπιαγωγείο, μέχρι και το Λύκειο) ενός «Μαθήματος Ζωής», στο οποίο τα παιδιά, ανάλογα με την ηλικία τους, θα διδάσκονται από ειδικούς ανθρώπινες σχέσεις & συμπεριφορές, σύμφωνα με μια παλιότερη πρόταση του σύγχρονου γκουρού της ψυχοθεραπείας κ. Μ. Γιωσαφάτ. Να μάθουν, επί τέλους, σωστά τα παιδιά μας:

• Πώς να συνυπάρχουν, να επικοινωνούν ουσιαστικά και να λειτουργούν ομαδικά & αλληλέγγυα με τις «Πριγκίπισσες», τα «Βασιλόπουλα» και το υπόλοιπο… «Βασίλειο»,
• Πώς να αποφεύγουν και να καταπολεμούν φανατισμούς & μισαλλοδοξίες, που θεμελιώνονται πάνω στο: «όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας»,
• Πώς να αντιμετωπίζουν υπεύθυνα, με υπομονή & επιμονή τις δυσκολίες τους,
• Πώς να διαχειρίζονται εποικοδομητικά τόσο τα δικά τους συναισθήματα, όσο και των «άλλων»,
• Πως να αναγνωρίζουν τον κακό τους εαυτό και να τον αλλάζουν,
• Πώς να κατανοούν και να βιώνουν φιλίες, έρωτες & αγάπες,
• Πώς να αναπτύσσουν αποτελεσματικά τις δημιουργικές τους ικανότητες,
• Πως να ενθουσιάζονται από τη ζωή, να ρισκάρουν & να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις, δίχως εξαρτήσεις από τις αντιδράσεις των «άλλων»  κ.λπ.

έτσι ώστε οι... καινούργιοι Έλληνες να βγαίνουν στη ζωή προετοιμασμένοι να δώσουν και να πάρουν πολλά, χωρίς να επαναλαμβάνονται τα ίδια και τα ίδια λάθη από γενιά σε γενιά.

Σίγουρα η όποια αλλαγή στον τρόπο σκέψης, στις πεποιθήσεις και στις συμπεριφορές, που έχουν παγιωθεί με το πέρασμα του χρόνου, δεν είναι ούτε απλή, ούτε εύκολη υπόθεση. Χρειάζεται να αφιερώσουμε χρόνο και κόπο. Πολύ κόπο και άριστη οργάνωση, από τα… τσικό. Αν δεν προσπαθήσουμε όμως τώρα, που μας μαλάκωσε λιγάκι η κρίση, ν’ αλλάξουμε τις υφιστάμενες παρακμιακές νοοτροπίες και να διαμορφώσουμε μια νέα προοπτική για την επόμενη γενιά, θα βολοδέρνουμε μονίμως στις κακοτράχαλες… αλάνες του «Τοπικού Ερασιτεχνικού Πρωταθλήματος της Ζωής» και θα παρακολουθούμε ζηλόφθονα, με τα κιάλια, τα προηγμένα ευρωπαϊκά & παγκόσμια... σαλόνια.

Δεν μας αξίζει, ρε γαμώτο, κάτι καλύτερο;