ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ

Η συνολική αξία του παγκόσμιου εμπορίου τα τελευταία 20 χρόνια έχει αυξηθεί ραγδαία, κάνοντας έτσι τις διαφορετικές χώρες να εξαρτώνται από το διεθνές εμπόριο και τις διεθνείς συναλλαγές σε ένα μεγαλύτερο βαθμό (Γ. Πανηγυράκης, 1999). Είναι σαφές το πόσο σημαντική επίδραση άσκησε η πολυεθνική επιχείρηση στο εμπόριο, στην παγκόσμια οικονομική και πολιτισμική εξέλιξη και εξακολουθεί να ασκεί.

Η πολυεθνική επιχείρηση, δηλαδή, μία επιχείρηση, που με τη μορφή άμεσης επένδυσης, έχει οικονομικές μονάδες εγκατεστημένες σε περισσότερες από μία χώρες, εμφανίσθηκε στη δεκαετία 1950 και σύντομα εξελίχθηκε σε οικονομικό, πολιτικό και πολιτισμικό παράγοντα. (Κεφαλάς, 1999) Ιστορικά, το φαινόμενο είναι πολύ παλαιότερο, οι παλαιότερες Επιχειρήσεις όμως, είχαν άλλη μορφή και τρόπο λειτουργίας και εξυπηρετούσαν διαφορετικές ανάγκες.(Τζωρτζάκης 1996)

Έτσι, στην περίοδο της αποικιοκρατίας, η δραστηριοποίηση των ευρωπαϊκών εταιρειών στις αποικίες, εξασφάλιζε τις πρώτες ύλες για την ευρωπαϊκή βιομηχανία η ορισμένα αγροτικά προϊόντα για την ευρωπαϊκή αγορά. H πρακτική αυτή, που συνεχίστηκε μέχρι το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αποτέλεσε ένα προηγούμενο για την ανάπτυξη των σύγχρονων πολυεθνικών εταιρειών.

Ο Johansson (1997) γράφει ότι οι πολυεθνικές Επιχειρήσεις έγιναν στόχος έντονης κριτικής από την αρχή της εμφάνισης τους. Κατά την πρώτη περίοδο της δραστηριοποίησης τους, μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, κατηγορήθηκαν ότι αποτελούν μέσο για τη συνέχιση της αποικιοκρατίας και τη λεηλασία των πλουτοπαραγωγικών πηγών των χωρών του τρίτου κόσμου, όργανο πολιτικής παρέμβασης στις εσωτερικές υποθέσεις των μη αναπτυγμένων χωρών και μηχανισμό στήριξης και ενδυνάμωσης μίας διεφθαρμένης άρχουσας τάξης, στις χώρες αυτές.

Στη συνέχεια, (Κονδύλης 1997) κατηγορήθηκαν ότι στρεβλώνουν την οικονομία της φιλοξενούσας χώρας, της στερούν κεφάλαια που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη της, εμποδίζουν την πρόσβαση της στη νέα τεχνολογία και προωθούν πολιτισμικά πρότυπα, που είναι επιζήμια για τον πολιτισμό και την ευημερία της. Στη δεκαετία 1980, υποστηρίχθηκε η άποψη, ότι οι πολυεθνικές Επιχειρήσεις, με τον υπερεθνικό χαρακτήρα της συγκρότησης και των εκροών τους, την ομογενοποίηση των προτύπων οργάνωσης και διοίκησης, την πολιτισμική ομογενοποίηση των στελεχών τους και την έντονη προώθηση καταναλωτικών προτύπων σε παγκόσμια κλίμακα, διαβρώνουν και αποδυναμώνουν το κράτος, προωθούν τον καταναλωτισμό και την υλιστική αντίληψη του πολιτισμού και στερούν από την κοινωνία τη δυνατότητα αυτοδύναμης πολιτισμικής ανάπτυξης. Στις αιτιάσεις αυτές προστέθηκαν πρόσφατα νέες, σύμφωνα με τις οποίες, οι πολυεθνικές Επιχειρήσεις συντελούν σημαντικά στην προώθηση ενός παγκόσμιου ελιτισμού και μιας παγκόσμιας επιβολής, που βασίζονται στην πολιτισμική χειραγώγηση, στην επικοινωνία και στον έλεγχο της γνώσης και των δυνατοτήτων.

Οι πολυεθνικές Επιχειρήσεις έχοντας συμβάλλει σημαντικά στην εξέλιξη των διεθνών εμπορικών δραστηριοτήτων φαίνεται να κλείνουν τον κύκλο ζωής τους και να δίνουν τη θέση τους σε μια νέου είδους επιχείρηση την Παγκόσμια Επιχείρηση (Global Enerprice). Η παγκόσμια επιχείρηση σε αντίθεση με την πολυεθνική δεν έχει ορισμένη εθνική προέλευση. Μπορεί να έχει βάσεις ταυτόχρονα στην Ευρώπη, Η.Π.Α. και Ιαπωνία και να πραγματοποιεί δραστηριότητες σε μεγάλο αριθμό χωρών στις διαφορετικές ηπείρους του πλανήτη μας.  Η ύπαρξη αυτής της νέας επιχειρησιακής μορφής δεν είναι αποτέλεσμα ενός κάποιου νεωτερισμού των πολυεθνικών Επιχειρήσεων απλά αποτελεί την υλοποίηση των προσταγών προσαρμογής στις απαιτήσεις λειτουργίας σε παγκόσμιο επίπεδο με τέτοιο τρόπο ώστε να αναπτύσσονται όλες οι πιθανές δραστηριότητες της επιχείρησης (Γ. Πανηγυράκης, 1995).