ΤΙΝΟΣ ΠΑΙΔΙ ΕΙΣΑΙ ; … ΕΧΕΙΣ ΔΟΥΛΕΙΑ ;

Από πολύ μικρός τα καλοκαίρια δούλευα σε εμπορικά καταστήματα συγγενών, δεδομένου ότι το πατρικό δόγμα της εποχής ήταν, ότι τα παιδιά που δουλεύουν από μικρά προκόβουν, γιατί αναπτύσσουν χρήσιμες δεξιότητες και μαθαίνουν να εργάζονται. Το πρώτο ερώτημα, που μου έκαναν σε εκείνα τα «εργασιακά χρόνια» οι πελάτες, οι προμηθευτές και οι συνεργάτες των καταστημάτων ήταν «τίνος παιδί είσαι;».

Και εγώ, στον καθένα ξεχωριστά, εξηγούσα ποιός είναι ο πατέρας μου, τι δουλειά κάνει, ποια είναι η μάνα μου, που μένουμε στην Κοζάνη και άλλα τέτοια γραφικά - απογραφικά. Χρόνο με το χρόνο αυτό το ερώτημα το αντιπάθησα. Ίσως γιατί ήλπιζα ότι το επόμενο καλοκαίρι, κάποιοι θα με θυμόταν και δεν θα με ρωτούσαν πάλι «τίνος παιδί είμαι».

Μετά τις σπουδές και το στρατό, στη δεκαετία του ’80, το αντιπαθές ερώτημα εξελίχθηκε και από «τίνος παιδί είσαι;» έγινε «που δουλεύεις;». Εξαιρετικά καθοριστικό ερώτημα, γιατί η εργασία δεν αποτελούσε μόνο ένα μέσο βιοπορισμού, που καθόριζε την ποιότητα ζωής, αλλά ταυτόχρονα προσδιόριζε και τη θέση στο κοινωνικό σύνολο, το κοινωνικό status. Ενδεικτική είναι η άποψη των γονιών μιας υποψήφιας νύφης της εποχής. Αν ο «γαμπρός» του ιδιωτικού τομέα έβγαινε τακτικά για διασκέδαση ήταν … «μπεκρής», ενώ αν δούλευε στη Δ.Ε.Η. ήταν … «μερακλής»! Απίστευτος και όμως αληθινός ετεροπροσδιορισμός!

Τα χρόνια που ακολούθησαν, οι γενικότερες κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στην Ελλάδα, εξασφάλιζαν για τους εργαζομένους μια σχετικά ασφαλή εργασία, αν και όχι πάντα ενδιαφέρουσα. Ακούγονταν, σαν … «κουτόφραγκες» υπερβολές, οι κυνικές προβλέψεις του Pascal Bruckner, πως δεν τα έχουμε δει όλα ακόμα γιατί: «Στο εξής τη δυστυχία τού να είσαι υποκείμενο εκμετάλλευσης, θα την διαδεχθεί η δυστυχία τού να μην είσαι πια εκμεταλλεύσιμος...».

Δυστυχώς όμως, φτάσαμε σήμερα στο σημείο, που το κυρίαρχο ερώτημα είναι «έχεις δουλειά;». Ερώτημα μαχαιριά και κάποιες φορές προσβλητικό για ένα άνεργο, που έρχεται σε δύσκολη θέση και αισθάνεται αμήχανα. Και φυσικά, αντικρίζουμε κεφάλια να ανεβοκατεβαίνουν γεμάτα κατανόηση και  συμπόνια, μορφασμούς στα πρόσωπα, χτυπήματα στην πλάτη κ.τ.λ.. Ακόμη και στην καλύτερη περίπτωση, που κάποιος εργάζεται, ακούγεται το γνωστό «εσύ μη μιλάς καθόλου, είσαι βολεμένος». Επειδή δουλεύεις. Το λογικό έγινε παράλογο. Ίσως δικαιολογημένα. Γιατί να μη μιλήσεις όμως; Μπορεί να έχεις δουλειά. Έχεις όμως ζωή;

Σε όλες τις εποχές, ἡ εργασία υπήρξε πάντοτε μία ανάγκη, αλλά και ένα πρόβλημα. Ανάγκη για να κερδίζει κάποιος με νόμιμο τρόπο «τα προς το ζην» και κοινωνικό πρόβλημα, λόγω της ανισοκατανομής του πλούτου. Όσο δύσκολη και αν είναι η εποχή μας, όσο ασφυκτική κι αν είναι η καθημερινότητα μας, που και η χαρά ακόμη φορολογείται, όσο ανάγκη και αν έχουμε μία δουλειά, τη ζωή μας δεν τη ζει κανείς άλλος, παρά … εμείς. Δεν υπάρχει καμία δουλειά, που να αξίζει περισσότερο από τη σωματική ή την ψυχική μας υγεία. Συνεπώς, δεν ετεροπροσδιοριζόμαστε ούτε από τη δουλειά, ούτε από κανέναν άλλον …  κερατά ή νταβατζή! Εμείς επιλέγουμε, με προσωπική αξιοπρέπεια.