ΤΟ ΦΕΛΕΚΙ ΜΑΣ...

«[…] Όλοι δουλεύουμε σκληρά, αλλά πρέπει να έχεις και τύχη, να βρεθείς την κατάλληλη στιγμή στο κατάλληλο μέρος. Όταν πήρα την έδρα του καθηγητή μου, αυτός έφευγε και εγώ είχα έτοιμη και δημοσιευμένη τη διατριβή μου “Το Βυζάντιο και η Θάλασσα”, περίπου 600 σελίδες. Είχα δηλαδή τα κατάλληλα προσόντα τη στιγμή που χρειαζόταν […]», δήλωνε με αφοπλιστική ειλικρίνεια και μετριοφροσύνη σε πρόσφατη συνέντευξή της η κ. Γλύκαντζη-Αρβελέρ, η γυναίκα που πρώτη εκπόρθησε τη Σορβόννη ως πρύτανης. Κι ήταν σα να 'λεγε: Τύχη είναι το σημείο συνάντησης προετοιμασίας και ευκαιρίας (Roy D. Chapin).

«Στη ζωή το θέμα δεν είναι να κρατάς καλά χαρτιά, 
αλλά να παίζεις καλά ακόμη κι ένα άσχημο φύλλο», R. Stevenson.

Κάπως έτσι διαψεύδονται κατηγορηματικά οι… φήμες ότι «τις τύχες τις καλές» τις έχουν μονάχα «οι ακαμάτρες κι οι λωλές» –όπως τότε στο... Pretty Woman. Τις «καλές τύχες» τις έχουν κατά αιτιώδη συνάφεια κι εκείνοι που διαμορφώνουν τις κατάλληλες συνθήκες επιτυχίας και με μαστοριά ξεπερνούν όχι τους άλλους, αλλά τα δικά τους προσωπικά όρια, τις δικές τους περιοριστικές πεποιθήσεις, τους δικούς τους μύχιους φόβους... Εκείνοι οι «αλλιώτικοι» που τολμούν και γίνονται διαρκώς καλύτεροι, για να κατακτούν στόχους ξεκάθαρους με θετική σκέψη, αποφασιστική δράση και γαϊδουρινή υπομονή, μη φειδόμενοι κόπων και μόχθων... Εκείνοι οι «περίεργοι» που γνωρίζουν καλά πως ούτε η επιτυχία ούτε η αποτυχία είναι οριστικές και κάθε που πέφτουν –γιατί καμιά φορά η προσπάθεια δεν αρκεί– ξανασηκώνονται και συνεχίζουν απτόητοι… Προϊόντος δε του χρόνου αποκτούν αυτοπεποίθηση από τις επιτυχίες, σοφία από τις αποτυχίες, και πραγματώνουν τα ονείρατά τους, δίχως απαραίτητα να εμφιλοχωρούν στο κακοφορμισμένο πλαίσιο της δεσπόζουσας φιλοτομαριστικής λογικής των καιρών μας. Κατά συνέπεια, κάποιες «καλές τύχες» δεν είναι και τόσο… τυχαίες. Είναι δημιουργικές επιλογές, είναι στάση ζωής. 

♫Ρίξε μια ζαριά καλή...
Φέρε και καμιά εξάρες, φτάνουν πια ντόρτια και δυάρες...

Στην αντίπερα όχθη έχουμε τις «τύχες τις κοινές», που ενορχηστρώνουν αυθαίρετα οι ευνοϊκές ή οι δυσμενείς συμπτώσεις. Δηλαδή τα αστάθμητα, ανεξέλεγκτα και μη αιτιοκρατικά συνδεδεμένα με την ανθρώπινη βούληση γεγονότα που συμπορεύονται συχνά με το διάβα της Ειμαρμένης και θεωρούνται υπεύθυνα για πολλά από τα απρόβλεπτα που μας συμβαίνουν. Ως εκ τούτου, όσοι για κάποιο λόγο φοβούνται να αναμετρηθούν με τα «θέλω» τους και την κοπιώδη πλευρά της καθημερινότητας, άγονται και φέρονται από το ζαβό το ριζικό τους καλυπτόμενοι πίσω από ένα βολικό άλλοθι αδρανείας, καθ’ όν χρόνον αναβάλλουν την ίδια τους τη ζήση και καρτερούν την… ουρανοκατέβατη αρωγή σα «μάνα εξ ουρανού». Παράλληλα, οι κάθε λογής αυτόκλητοι κήνσορες διευκολύνονται ιδιαίτερα στο να ερμηνεύουν ως… «φυσιο-λογικές» τις επιτυχίες αυτών που αντιπαθούν ή «συμπαθούν», δίχως να ξεροκαταπίνουν… καρφίτσες. Όταν και όποτε, πάντως, προκύπτει από τα τερτίπια της ζωής κάποια τυχαία θετική μεταβολή, σπεύδουν να την αποδώσουν μετ’ επαίνων στην αξιοσύνη τους, μολονότι δεν συντρέχουν λόγοι και προϋποθέσεις δικαίωσης. Και εύλογα αναφύεται το ερώτημα: Ικανοποιείται, άραγε, βαθύτερα η ριμάδα η συνείδηση τους από τούτο το παρελκυστικό και εξόχως απατηλό… modus vivendi; Προφανώς όχι, όσο κι αν καμώνονται και βαυκαλίζονται περί του αντιθέτου.

Χαῖρε... φάρδος ἀμέτρητον!

Συμφώνως προς τη γενική θεωρία χειραγώγησης της ύστερης νεοκλασικής κωλοφαρδίας δεν έχουμε καμιά πιθανότητα να προκαλέσουμε τις ακραιφνείς «κοινές τύχες», πέρα από τα στατιστικά όρια της όποιας ενεργής συμμετοχής μας στην «μπαρμπουτιέρα» της ζωής! Καμιά επίκληση στη θεά Τύχη, κανένα γούρι και κανένα μπουγιούμι δεν αυξάνει τις πιθανότητες να κερδίσουμε ένα λαχείο, ένα τζόκερ, ένα λόττο, ένα αυτοκίνητο, ένα εξωτικό ταξίδι, ή έστω ένα σετ κεραμικά μαχαίρια κουζίνας. 

Ξορκίζοντας την κακοδαιμονία με...  μπινελίκια!

Στην ίδια θεωρία, δυστυχώς ή… ευτυχώς, εμπίπτει και το θεμελιώδες αξίωμα της γκαντεμο-δυναμικής ενδεχομενικότητας: Αν είναι να μας τύχει γκαντεμιά τότε θα τύχει σίγουρα και μάλιστα στη χειρότερη χρονική στιγμή! Είτε είναι κεραυνός εν αιθρία, είτε μετεωρίτης στην κρεβατοκάμαρα, είτε διηπειρωτικός πύραυλος στον ιερό χώρο της τουαλέτας... είτε, τέλος πάντων, κάποιο άλλο επιγέννημα της συνωμοσίας του σύμπαντος εναντίον μας. Άμα δεν μας θέλει… Το φελέκι* μας το κατσικοπόδαρο μέσα!

«Επιτυχία είναι να παίρνεις αυτό που θέλεις. 
Ευτυχία είναι να θέλεις αυτό που παίρνεις», D. Carnegie.

Από αμνημονεύτων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς μέσα στις σταθερές επιδιώξεις των ανθρώπων είναι το κυνήγι της όποιας «επιτυχίας» και κατ’ επέκταση η αέναη αναζήτηση της «ευτυχίας». Δύο έννοιες στις οποίες ενυπάρχει, τόσο ετυμολογικά όσο και κυριολεκτικά, το συνθετικό... άθυρμα της τύχης ως αναπόσπαστο στοιχείο δυναμικής αβεβαιότητας· κάτι που η πλέρια αυτογνωσία δεν θα μας επέτρεπε ποτέ να αγνοήσουμε ή να παραβλέψουμε αυτάρεσκα. Στους σημερινούς χαλεπούς καιρούς των μαραμένων απαντοχών όπου νύφες με προίκα, «φορτωμένοι» γαμπροί και καλοπληρωμένες δουλειές είναι «είδη» υπό εξαφάνιση, οι πολύφερνες ευμενείς «κοινές τύχες» διαμορφώνουν και πατρονάρουν αράδα ένα «μετα-κοινωνικό» μοτίβο ελπίδας, ανακούφισης και παρηγοριάς. Ένα φρέσκο, πιο εθιστικό… «αφιόνι του λαού»! Ωστόσο, ατυχώς, οι «κοινές τύχες» λαχαίνει να διαφεντεύονται μάλλον από κάποια πολυπαραγοντική νομοτέλεια που ακόμη δεν καταφέραμε να εξιχνιάσουμε, να αποκρυπτογραφήσουμε και να αξιοποιήσουμε... δεόντως. Μας απομένουν, βέβαια, εκείνες οι «τύχες οι καλές» που, αν μη τι άλλο, επικαθορίζονται από τις επιλογές μας, τις αποφάσεις μας και μάλιστα συχνά πυκνά λειτουργούν ως αυτοεκπληρούμενες προφητείες –όπως υποστηρίζουν οι ψυχο-ερευνητές (R. Wiseman).

Μόνος του ο αναθεματισμένος τροχός δεν πρόκειται να
 γυρίσει ποτέ. «Για να γυρίσει... θέλει δουλειά πολλή...»

Κατά κοινή ομολογία όλοι «γεννιόμαστε»… τυχαία, αλλά αυτό που «γινόμαστε» νοηματοδοτείται και χρωματίζεται, πρωτίστως, από το σύνολο των επιλογών μας. Σήμερα βρισκόμαστε εδώ που μας έφεραν οι προγενέστερες ατομικές και συλλογικές μας επιλογές, καθώς στο ποτάμι της ζωής ο χρόνος κυλάει αδιάκοπα και αναπότρεπτα, και ουχί… αεροστεγώς διαχωρισμένος. Οι προσπάθειες του σήμερα δημιουργούν τα αποτελέσματα του αύριο ή, αλλιώς, ό,τι κάνουμε ή δεν κάνουμε σήμερα αργά η γρήγορα θα το βρούμε μπροστά μας. Αντί, λοιπόν, να εστιάζουμε στις επισφαλείς «κοινές τύχες» και να καταριόμαστε το φελέκι μας, μήπως να ξαναρίχναμε μια ματιά στις επιλογές μας; Μήπως, τελικά, θα άξιζε τον κόπο να επαναξιολογήσουμε τις τρέχουσες επιλογές μας και να επιχειρήσουμε φέτος να εξελιχθούμε σε μια βελτιωμένη «εκδοχή» του εαυτού μας; Σε μια ακυκλοφόρητη, πιο αυθεντική, πιο αρμονική, πιο συνεργατική, πιο γόνιμη «εκδοχή» που θα ψιλο-διόρθωνε τις ιστορικές «ανορθογραφίες» του… γραφτού μας και θα συνιστούσε το αφετέριον έρμα για το… ξεβάλτωμα του τροχού. Έτσι, για την αλητεία…

Καλή χρονιά να ’χουμε. Με υγεία, χαμόγελα κι απέραντη δύναμη για πολλές πολλές δημιουργικές επιλογές. Και λίγη… σούφρα (τύχη) σίγουρα δεν βλάπτει…

                                                           
(*) «Φελέκι»: Σύμφωνα με το λεξικό του Μπαμπινιώτη, η λέξη προέρχεται από το τουρκικό «felek», που σημαίνει «τύχη». Το «felek» με τη σειρά του φέρεται να προέρχεται από το αραβικό «falak» που σημαίνει «ουράνια σφαίρα» και όπως αναφέρει ο Ν. Σαραντάκος η έννοια της τύχης αναπτύχθηκε δευτερογενώς μέσω της αστρολογίας.